Producties over Wim Sonneveld 


De laatste jaren is Wim Sonneveld onderwerp geworden van diverse producties.


Oh Johnny
In het voorjaar van 1997 werd Wim als grote versierder opgevoerd in het stuk 'Oh Johnny', waarin Rob van de Meeberg meedeed. De roddel werd hierbij gezaaid dat Wim ooit een korte doch onstuimige verhouding met Johnny Jordaan gehad zou hebben. 

 

BIJ ONS IN DE JORDAAN
Op bovenstaand thema werd teruggegrepen toen Kees Prins en Frank Ketelaar het scenario schreven voor de VPRO serie 'Bij ons in de Jordaan'. Jeroen Willems zette een kakkineuze cynische Sonneveld neer, hetgeen door bekenden van de cabaretier als 'karaktermoord' gezien werd.

Friso Wiegersma: "Ik kan het niet uitstaan dat iemand ten tonele wordt gevoerd zoals hij helemaal niet was. Om Wim op te voeren als een demonische stadsnicht die de arme Johnny in het verderf gooit, gaat mij te ver."
Over de vermeende relatie waren de meningen verdeeld. Ton Slierendrecht, jarenlang de partner van Jordaan, beweerde van wel, maar zijn bron, Johnny zelf, kan de affaire uiteraard verzonnen hebben. Ook Wim Ibo zei dat het echt gebeurd was.
Friso kon zich daar niet druk over maken: "Ik denk niet dat het waar is, daarvoor ken ik Wims smaak te goed. Hij was gecharmeerd van die volkse man en vond het leuk om lekker samen met hem te zingen. Maar ook als het wél waar zou zijn, dan kun je toch niet verwachten dat ik na een halve eeuw verkrampt van jaloezie hier op de bank zit? Kom nou!"
 

SONNEVELD door Toetssteen
Vervolgens kwam Ger Beukenkamp op het idee om voor zijn club Toetssteen (eerder in het nieuws met hun stuk over Emily) een stuk over Sonneveld te schrijven. Behalve dat hij graag een goed lopend stuk wilde hebben (en met Sonneveld als onderwerp was daar wel kans op) had hij ook een acteur bij de hand die wel iets had van Sonneveld.
Beukenkamp viel gelukkig niet in de fout om opnieuw die afgekloven roddel ten tonele te voeren, al werd er nog wel een toespeling op gemaakt: Johnny die toegeeft dat hij opgeschept heeft over een affaire met Wim, waarop deze grapt: "Zeg dan wel dat ik groot geschapen ben!"
Het stuk ging vooral over de angsten van Sonneveld, maar ook hier kon de acteur die hem speelde Sonneveld niet echt benaderen. Hoewel er goede momenten waren, werd Sonneveld te vaak eenzijdig als een hysterica neergezet. De relatie met Annie M.G. Schmidt werd opgeblazen (omdat een actrice haar zo leuk kon spelen), alsof ZIJ degene was die Sonneveld over zijn angsten heen kon helpen! Hoewel het een goede rol was, had het weinig meer met de realiteit te maken.
Wel was er veel aandacht besteed aan de aankleding en was er een uitstekende rol van Frank Klijn als Friso Wiegersma.  

 

HAAL HET DOEK MAAR OP door Jos Brink
In september 2001 kwam dan de allang aangekondigde musical van Jos Brink. Eerst zou het script geschreven worden door Lars Boom, die ook 'Oh Johnny' op zijn naam had staan. Brink was echter niet tevreden met het resultaat en ging zelf aan het werk.
Al gauw gingen er geruchten dat Brink vreemd bezig was. Hij was liedjes gaan 'herschrijven', met hier en daar een stuk oude tekst en ook hele nieuwe zinnen. Daar waren de verschillende tekstschrijvers niet blij mee en een rel was geboren, temeer Brink niet het fatsoen had om van te voren te overleggen met bijv. de zoon van Annie M.G. Schmidt, de weduwe van Harry Bannink of met Friso Wiegersma over de gang van zaken.
De tekstschrijvers of hun erven, en de weduwe van Harry Bannink, namen het niet en wilden een kort geding tegen Brink aanspannen. De erven Sonneveld dreigden zelfs om te verbieden dat de naam Sonneveld, waar zij het merkrecht van hebben, te gebruiken.
Het vreemde is dat Brink beter had kunnen weten. Laten we even naar het verleden kijken:

"Nog voor de première weet Alle laatjes open al een relletje te veroorzaken. Jos Brink brengt in hetzelfde seizoen namelijk óók een programma met Annie's liedteksten, getiteld Van wie zou dat nou zijn? Ook dat programma is gebaseerd op Side by side by Sondheim. Aangezien theaterdirecties twee vrijwel identieke programma's wat teveel van het goede vinden, nemen Annie en producent John de Crane meteen actie. Ze spannen een kort geding aan, omdat er door Jos Brink vooraf geen schriftelijke toestemming is gevraagd. Daarnaast vinden ze de voorstelling van een te laag niveau, hetgeen ze bewijzen met een opname die ze in het geheim van de voorstelling gemaakt hebben. Het steekt Annie vooral dat Brink haar teksten flink herschreven heeft. De rechter stelt Annie en De Crane in het gelijk en Jos Brink moet zijn programma aanpassen. De ruzie tussen Brink en De Crane zal drie jaar duren...

Zover kwam het bij deze productie echter niet, op vrijdag 12 oktober, twee weken voor de première kwam het bericht dat de ruzie was bijgelegd, zodat de voorstellingen konden doorgaan.

Ook in Sonneveld, de musical, werd de werkelijkheid weer geweld aangedaan. Nu werd de relatie met Wiegersma enigszins onder tafel gemoffeld, terwijl Huub Janssen toch vrij snel na de eerste kennismaking tussen Sonneveld en Wiegersma in Frankrijk ging wonen met verschillende nieuwe vrienden. Maar ja, Brink kreeg ooit een penning van Huub Janssen die aan Sonneveld had toebehoord, omdat deze in diens ogen een waardige opvolger van Sonneveld was, terwijl Wiegersma hem als zodanig nooit in de armen had gesloten, en blijkbaar vond Brink dat Janssen daarom een grote rol verdiende. Voor deze rol werd Frans Mulder benaderd, inderdaad een theaterpersoonlijkheid, terwijl voor de rol van Wiegersma Herman Boerstoel werd aangetrokken, een aardige bescheiden jongen, maar niet bepaald een hoogvlieger.
De recensies waren echter tamelijk negatief. Het was Brink uiteraard niet gelukt om een Sonneveld neer te zetten, maar dat had niemand ook moeten verwachten. Sonneveld was uniek.
Wel verwijtbaar was het feit dat de productie nauwelijks een verhaallijn bevatte, geen spanningsboog kende en ook geen enkele diepgang kende. Brink zette Sonneveld neer als een typetje dat zelden serieus was, hetgeen op den duur vermoeiend gaat irriteren.
In het verhaal wilde hij zich richten op de relatie tussen Sonneveld en zijn twee vrienden en Conny Stuart, maar hij zwenkte door het verleden (Catootje) en het recente heden (een bijgesleepte scène van Stuart bij de presentatie van het boek Telkens weer het dorp, vorig jaar; op zich een leuke reclame, maar wat het in deze musical moet?) en een lijn viel niet te ontdekken.

Het was meer een Highlights of Sonneveld, maar dan met een slechte vervanger. Een stukje Ascot uit My fair lady, een nieuwe Frater Venantius, een slap aftreksel van Carmigchelt, het voegde niets toe aan het verhaal, het liet enkel zien dat Brink niet in de schaduw kan staan van zijn grote voorbeeld.

En de kritieken van de tekstschrijvers? Deze waren soms wel terecht. Een medley is leuk, maar waarom moet die platte humor erin?
"In een rijtuigje, en maar kijken naar de kont van ..... Margootje, Margootje... "
of
"De koningin van Lombardije..... zij kon het lonken niet laten... "
Vreselijk was ook de schuifdeurenkwaliteit van de nieuwe versie van Het Dorp:
" Thuis heb ik nog een langspeelplaat...

Wat ook bijzonder irriteerde, waren alle zogenaamde versprekingen en onderlinge grapjes, die de musical moeten opleuken.
Toch viel er iets positiefs over de musical te zeggen: Als je hem gezien had, wilde je gauw naar huis, een cd opzetten, en horen hoe het ook alweer echt was.

 

Sonneveld voor altijd

Op maandag 23 november was de premiere van dit programma, verzonnen door Opus One die eerder een theaterhit had met het programma over Friso Wiegersma, Telkens weer het dorp.

Het heeft een opmerkelijke cast met Syb van der Ploeg, Trudy Labij, Roberto de Groot, Frits Sissing en Suzan Seegers, niet bepaald hoogvliegers op het gebied, maar ze doen het zeker niet slecht. Wel jammer dat het programma soms een beetje een aftreksel is van Twhd, het nummer met de step bijv. Met De orgelman wordt Purper geïmiteerd en zo ontbreken er wel wat meer originele ideeën. Maar de liedjes blijven een feest van herkenning en de zaal vol met bekende Nederlanders genieten ervan.

Frits Sissing: Ik herinner mij nog goed dat Wim overleed. Het was maart 1974, ik was toen tien. Hij had in de auto twee lifters meegenomen, werd onwel en de lifters hebben hem naar het ziekenhuis gebracht, waar een hartaanval bleek. Twee weken later kreeg hij opnieuw een hartaanval. Bijzonder is dat de lifters die hem toen hebben geholpen zich nooit hebben gemeld. Terwijl de familie allerlei oproepen heeft geplaatst…"

Roberto de Groot: Sonneveld is een van de grootste theaterpersoonlijkheden van de afgelopen eeuw. Zijn liedjes zijn heel speciaal. Het zijn kleine verhaaltjes. In mijn jeugd kwamen ze vaak op de radio voorbij. En als ik zijn theatershows op tv zag, was ik altijd heel erg verbaasd over de enorme charme en uitstraling die Wim Sonneveld had. En ik vond hem ook wel een beetje ondeugend. Ik ben echt vereerd dat ik een aantal van zijn mooie liedjes mag vertolken.

 

 Terug naar Wim Sonneveld en Friso Wiegersma