Donderdag 11 december 2003

Niet praten maar zingen
Door Nico Heemelaar

Telkens weer het dorp heet de hommage aan tekstdichter Friso Wiegersma, die vanavond in première gaat. Hartverwarmend noemt de 78-jarige Wiegersma het eerbetoon. 'Ik heb ze gevraagd: niet over me praten, zing me maar!'
Amsterdam - Met zijn partner Hans van der Woude heeft hij al een paar try-outs bezocht. Friso Wiegersma, bekend liedjesschrijver en vroegere partner van Wim Sonneveld, krijgt de hommage die hij verdient. Onder de titel Telkens weer het dorp brengen Tony Neef, Jenny Arean, Joke de Kruijf en Marnix Kappers -gelijk naar de titel van de in 2000 verschenen bundel -een theaterprogramma met zijn mooiste liedjes. Het lijflied van Willeke Alberti opent de recital, om te eindigen met 'het tuinpad van mijn vader' dat pas na Sonnevelds dood zou uitgroeien tot een evergreen. Tussendoor wisselen overbekende nummers als Nikkelen Nelis en Josefien elkaar af met onontdekte parels als Het lachen en Mevrouw van Dam.
"Het is hartverwarmend om te zien dat deze mensen zo voor je werk gaan", zegt Wiegersma (78). "Zo'n Tony Neef, die mij bijna omhelst en zegt dat hij altijd zo graag werk van mij had willen zingen. En hij doet het verdomd goed. Ik wist niet dat die jongen zo veelzijdig was."

Geboren in het Deurne van Slagerij J. van der Ven, toog Wiegersma in 1945 naar Amsterdam voor een studie Kunstgeschiedenis. Die studie zou hij nooit afmaken, maar hij leerde er Wim Sonneveld kennen en werkte zich op als ontwerper voor theaterkostuums en -decors. Omdat Sonneveld schrijftalent zag, vroeg hij hem een liedtekst te maken. Dat was Nikkelen Nelis, die direct uitgroeide tot een topper, mede door de pakkende refreinregel 'zij kon het lonken niet laten'. Wiegersma had het woord 'lonken' van Johnny Jordaan gehoord. "Het mooiste compliment is dat er nu onder de vermelding 'lonken' in de Van Dale naar dit liedje wordt verwezen. Normaal moet je Couperus of Van Schendel heten om het woordenboek te halen."

Friso Wiegersma bleef de partner van Sonneveld tot aan diens dood in 1974. Vrij snel daarna leerde hij zijn huidige vriend Hans van der Woude kennen. Van der Woude speelde onder meer in Purper, maar heeft zich enkele jaren geleden van het theaterpodium teruggetrokken, schrijft nu teksten voor anderen en is sterk betrokken bij alles rondom het werk van zijn partner. Door zijn inzet verscheen drie jaar geleden de tekst-en liederenbundel met daarin twee cd's met uitvoeringen van Wiegersma's liedjes. Ook stond hij deels aan de basis van het huidige liedjesprogramma. Hij boog zich, als onderdeel van het productieteam, over de tussenliggende teksten, maar mede onder druk van Wiegersma gingen die er weer uit. "Niet alleen bleken zij de vaart uit de show te halen, Friso heeft ook iets van 'praat niet over me, zing me maar"', zegt Van der Woude. Hierna wil Hans van der Woude zich toeleggen op een overzichtstentoonstelling en catalogus van Wiegersma's schilderwerk, want behalve decorateur, kostuumontwerper en liedjesschrijver, is hij ook een verdienstelijk schilder.

Wiegersma: "Die liedjesbundelwas al een kroon op mijn werk, want daarmee heb je iets blijvends. Een liedje zelf gaat niet zo lang mee. Het is al heel wat dat het publiek een paar van mijn liedjes kent, die ik 40 jaar geleden heb geschreven. Liedjes van voor de oorlog zijn nagenoeg in de vergetelheidgeraakt. Welke jongere zal bijvoorbeeld de naam Koos Speenhoff nog iets zeggen?"
Des te groter was de verrassing toen Wiegersma naar de Uitmarkt ging, Karin Bloemen zag optreden en het publiek woord voor woord het liedje Het dorp meezong. "Toen dacht ik verbaasd: Ze kennen dit beter dan het Wilhelmus. Het rare is dat toen ik het lied in 1966 had geschreven en Wim het zong, er nauwelijks aandacht voor was. Pas jaren later werden mensen milieubewuster en vooral na Sonnevelds vroege dood in 1974 is het uitgegroeid tot een evergreen én het lijflied van Wim.

" Ik heb mij altijd afgevraagd waarom het ene lied wel en het andere niet aanslaat. Wim zelf is zich tijdens zijn leven nooit bewust geweest van zijn populariteit, en had nooit kunnen bedenken dat hij nu, bijna 30 jaar na zijn overlijden, nog zo 'leeft'."

Wiegersma schreef bijna altijd in opdracht van anderen. Behalve Wim Sonneveld waren dat onder anderen Frans Halsema, Willem Nijholt, Rients Gratama en Jasperina de Jong. Hij schreef op maat. " Ik moest weten of een bepaald liedje paste bij de persoon die het zou uitvoeren",zegt hij. Door deze werkwijze is zijn oeuvre beduidend minder groot dan dat van collega's als Ivo de Wijs of Jan Boerstoel. Er is eigenlijk maar één liedje dat hij helemaal vanuit zichzelf heeft geschreven, en hij noemt het ook een van de mooiste uit zijn repertoire. Het is Het lachen, dat hij schreef pal na de dood van Wim. Willem Nijholt zette het naar zijn mening fantastisch op de plaat, maar Wiegersma werd nog eens extra geraakt door een recente uitvoering van Willeke Alberti met het Metropole Orkest. " Toen ik die single kreeg, heb ik direct een fax naar Willeke gestuurd om mijn complimenten te geven. Deze vrouw is werkelijk in staat de juiste snaar te raken."

Het huidige cabaret volgt hij niet meer zo. Behalve Karin Bloemen en de groep Vliegende Panters, die naar zijn mening een prachtige moderne versie hebben gemaakt van Het dorp, ziet hij geen aansluiting voor zijn liedjes bij de huidige generatie cabaretiers. " Er wordt steeds minder gezongen in cabaretvoorstellingen, en als ze al zingen, schrijven ze hun eigen liedjes. Maar als ik hoor en zie hoe enthousiast mensen reageren op Telkens weer het dorp, op een avond met alleen maar liedjes, gloort er bij mij hoop. Er is bij het publiek duidelijk een grote behoefte aan het gezongen theaterlied. Even had ik het gevoel dat er geen artiesten meer waren die in staat zijn mijn repertoire te zingen, maar deze vier kunnen het. Voor hen zou ik in de toekomst best teksten willen schrijven."

Copyright: Algemeen Dagblad