De dood van Wim Sonneveld
(maart 2004) (Terug naar Wim Sonneveld)
Op zondag 17 februarie 1974 arriveerde Sonneveld
voor enkele dagen in Nederland om te overlgeen over een eventuele Tour du Chant die hij zou doen.
Tijdens een autorit van Amsterdam
naar Den Haag had Wim twee lifters opgepikt. Onderweg kreeg hij last van
benauwdheid. Eén van de lifters nam op zijn verzoek het stuur over en reed hem
naar het VU-ziekenhuis aan de buitenkant van Amsterdam. Het was een hartaanval.
Toen hij een dag later bijkwam, zei hij: Ik maak nooit meer een show. (NB
De identiteit van de lifters werd overigens nooit vastgesteld, ook niet nadat de nabestaanden
een advertentie hadden geplaatst om hen te achterhalen.
Friso Wiegersma
zat nog in Frankrijk en werd door het vriendje van Huub Janssen gebeld. Hij
vloog meteen naar Amsterdam toe. Wim bleek aan de beterende hand te zijn, maar
verbleef nog twee weken in het ziekenhuis. Hij kreeg veel brieven, bloemen en
bezoek. De belangstelling was dermate groot, dat Wim er verlegen van werd, ook
al was het een warm bad na alle harde kritiek rond de film Op de Hollandse toer. Om wat terug te doen liet
hij enkele verpleegsters in zijn huis in Vence
logeren en voorzag hij hen van informatie rond tochtjes en restaurantjes
aldaar. Ook belde hij Henk van der Meijden van de Telegraaf voor een klein
interview zodat hij alle bezorgde mensen kon laten weten dat het beter met hem
ging.
Dit interview stond vrijdag 8 maart 1974 in de krant, het was de dag na de
verjaardag van Huub Janssen hetgeen stilletjes in het ziekenhuis gevierd was.
De volgende morgen werd Friso gebeld door het ziekenhuis, hij moest meteen
komen. Hij realiseerde zich meteen dat hij Wim niet meer levend zou zien en daarin
kreeg hij helaas gelijk.
Wim was door een
tweede hartaanval getroffen en stierf. Zelfs de verplegers hadden het niet zien aankomen, zijn hart was in
veel slechter conditie dan ze hadden gedacht.
Friso: Zijn hart moet altijd al heel slecht geweest zijn, maar dat is
destijds nooit geconstateerd. Hij had wel klachten, vermoeidheid, pijn in de
borst. Maar de dokters zeiden dat dat door spieraanhechtingen kwam. Ach, wat
wist men toen van open-hartoperaties of van by-passes.
In de loop van de ochtend raakte het bericht in steeds breder kring
bekend. Er ging een schok door Nederland. Hoewel de film van Sonneveld geflopt
was, lagen de theatershows nog in ieders geheugen.
De VARA en de TROS, die die avond de beide tv-kanalen vulden, besloten alletwee gelijktijdig een herdenkingswoord van Simon
Carmiggelt uit te zenden.
"Als ik nu ernstig over hem spreek," zei de geschokte
schrijver, "dan denk ik aldoor: wat zou nou de parodist Wim Sonneveld,
als hij mij zag en hoorde, van mij denken en hoe zou hij om me moeten lachen?"
De laatste regels van zijn tekst werden gevleugelde woorden.
"Als hij kwam, dan dacht je: ha, daar is-ie. En als het doek
zakte, dan dacht je: wat jammer dat het al afgelopen is. Dat laatste formuleert
eigenlijk de gevoelens die zowel die toeschouwers als zijn vrienden vandaag
hebben: wat jammer dat het al afgelopen is.'
Het in memoriam werd zelfs, via een draagbaar tv-toestelletje, bekeken
in een kleedkamer achter het toneel van het Nieuwe de la Mar-theater in
Amsterdam.. Op het toneel vertelde Piet Meerburg -
tot verbazing van velen in de zaal - dat Sonneveld directeur van dit theater
was geweest. En hij zei: "De acteurs hebben besloten dat de voorstelling
vanavond doorgaat, ze menen in zijn geest te handelen door het publiek niet
teleur te stellen."
Even verderop, in theater Klein Bellevue, werd bij het loket meegedeeld
dat Gerard Cox en Frans
Halsema vanavond hun programma 'Wat
je zegt dat ben je zelf' niet zouden spelen. Cox had de knoop doorgehakt, hij
achtte zichzelf niet in staat een vrolijke voorstelling op het toneel te
zetten. Ook hier nam het publiek met verbazing kennis van het feit dat
Sonneveld in zakelijk opzicht bij Klein Bellevue betrokken was geweest.
In de stadsschouwburg, aan de overkant, verscheen de acteur Jan Retèl voor het voordoek om een paar woorden te spreken:
'Zijn plaats is onvervangbaar. Duizenden en duizenden zullen hem betreuren.
Voor ons zal hij de inspirerende figuur blijven die hij altijd is geweest.'
Vervolgens ging de burleske voorstelling De Hollandse Ronselaar in premiere.
Albert Mol: Het was half elf in de
ochtend toen Ben Dull, verslaggever van het Parool,
mij opbelde en vroeg of ik het het al gehoord had. Ik
had het nog niet gehoord. De schok kwam hard aan. Je bent bezig met hetzelfde
vak, je kent iemand al veertig jaar van zo nabij en die is dan ineens weg. Bij
hem hield je dat gewoon voor onmogelijk. Dat kon niet. Hij hoorde erbij, bij
het vak en bij mijn leven. Ik had een gevoel van leegte en later kwam het verdriet
en de pijn. Ik wist dat ik niet zou kunnen spelen die avond.
**
**
De begrafenis was op maandag 11 maart. Er deden zich wanordelijke
taferelen voor die haaks stonden op wat was voorzien. Op de dag dat Sonneveld
stierf, kondigde zijn vriend Friso aan dat er "geen enkele ophef" zou
worden gemaakt. "Er kunnen alleen wat oude vrienden bij. Precies als Wim
was: geen flauwekul."
Friso had buiten de behoefte van de massa gerekend die erbij wilde
zijn. Menigeen kwam 'apies' kijken, maar al met al
werd de begrafenis een diep indrukwekkende gebeurtenis, die op de RK
begraafplaats in Amsterdam Buitenveldert duizenden belangstellenden trok.
* * 
Boven: Friso
Wiegersma, Conny Stuart, Hubert Janssen
daaronder Willem Duijs, Ina van Faassen en Ton van Duinhoven
Paul van Vliet, Johnny Jordaan en Willy Walden.
**
Mol: Het was een overweldigende ervaring die mijn keel dichtkneep.
Ik ben niet naar de rouwkamer gegaan. Ik dacht: dat breng ik gewoon niet op.
Dat is natuurlijk ook laf maar ik kon het niet."
In de kerk was het enorm druk met 'publiek', want de vrienden en
familie van Wim waren in de rouwkapel. Toen de stoet eraan kwam, meldde de koster
dat het publiek plaats moest maken voor de vrienden en familie maar niemand
ging weg. Ton van Duivenhoven herhaalde het verzoek. Typerend was de reactie
van een mevrouw die zei: We zijn allemaal vrienden van Sonneveld.
Amsterdam toen, Het Parool, december 2008
